وقتی چشم‌ها به گنبد طلایی‌اش می­افتد، قلب می­لرزد و اشک‌ها روان می­شوند. وقتی می‌خواهیم وارد حریم حرمش شویم، دست بر سینه می­گذاریم و سلام می­دهیم. وقتی اذن ورود می­گیریم و داخل خانه می­شویم، دوست داریم در و دیوار آستانش را بوسه‌باران کنیم.

این جملات شاید برایتان خاطره زیارت را تداعی کند زیرا حس و حالی است که اغلب هنگام زیارت امام رئوف(ع) تجربه کرده­ایم. شاید با خودمان فکر کرده باشیم که اگر امام عزیزمان زنده بود، به سویش می­شتافتیم و بر دست‌ها و پاهای مبارکش بوسه می­زدیم. حال که از دیدار رویش محرومیم و طعم حضور معنوی­اش را می­چشیم، دوست داریم جای‌جای حرمش را بوسه‌باران کنیم. آیا تا به حال از خود پرسیده­‌اید بوسیدن این اجسام چه ارتباطی با آن امام معصوم(ع) دارد؟ آیا اشیا و اجسام بی‌جان می­توانند به واسطه نزدیکی و مجاورت با انوار الهی، رنگ و بوی خدایی بگیرند؟

قبور و ضریح ائمه معصومین(ع) برای شیعیان از حرمت بالایی برخوردار است. آیت‌الله مکارم شیرازی با ارائه مستنداتی بر پایه قرآن و روایت‌ها به برخی پرسش‌ها در این مورد پاسخ گفته است. در ادامه برخی از این پاسخ‌ها را با هم مرور می‌کنیم.

بیشتر بدانیم

آیا می­دانید در قرآن کریم چندین بار به این مسئله اشاره شده است و اشیای بی‌جان به اذن خداوند صاحب اثر شده­اند؟ به عنوان مثال:

• در سوره یوسف(ع) خداوند می­‌فرماید: شفای چشم حضرت یعقوب(ع) به سبب تماس با پیراهنی که حضرت یوسف(ع) برای ایشان فرستاده بودند، صورت گرفت. در قرآن مجید آمده است وقتی حضرت یوسف(ع) خود را به برادرانش معرفی کرد و آن‌ها را مورد عفو و بخشش قرار داد، به آن‌ها گفت: «اذْهَبُوا بِقَمِیصِی هذا فَأَلْقُوهُ عَلی وَجْهِ أَبِی یَأْتِ بَصِیراً»؛ (پیراهنم را با خود نزد پدرم ببرید و بر صورتش افکنید تا دیدگانش بینا شود) (سوره یوسف، آیه ۹۳). سپس در جای دیگری از همین سوره آمده است: «فَلَمَّا أَنْ جاءَ الْبَشِیرُ أَلْقاهُ عَلی وَجْهِهِ فَارْتَدَّ بَصِیراً»؛ (چون مژده‌دهنده نزد پدر آمد، پیراهن را بر صورت پدر افکند و یعقوب بینایی خود را بازیافت) (سوره یوسف، آیه ۹۶). پیراهن حضرت یوسف(ع) جسمی بی‌جان و مانند دیگر پیراهن­ها بود ولی به سبب مجاورت با ایشان و به فرمان خداوند صاحب اثر شد. این آیه به خوبی نشان می­دهد اشیا نیز می­توانند به دستور خداوند واسطه اثر باشند.

• در سوره طه در ضمن نقل ماجرای حضرت موسی(ع)، خداوند متعال سخن از صندوقچه­ای می­فرماید که یادگاری از حضرت موسی(ع) و مایه آرامش بنی‌اسرائیل بوده است و به دست دشمنان افتاده بود و خداوند در جریان فرماندهی حضرت طالوت وعده بازگشت آن را به بنی‌اسرائیل می­دهد. ماجرای این صندوقچه به زمان تولد حضرت موسی(ع) برمی­گردد که مادر حضرت موسی(ع) از ترس مأموران کودک خود را در صندوق گذاشت و در رود نیل رها کرد. این صندوقچه برای بنی‌اسرائیل بسیار مقدس بوده و مایه آرامش آن‌ها عنوان شده است.

در سنت پیامبر(ص)

همچنین در سنت پیامبر(ص) هم مشابه این رفتار آمده‌است. در این مورد در صحیح بخاری از عبدالله بن عمر نقل شده است: «پیامبر(ص) را در حالی دیدم که حجرالاسود را لمس می‌کرد و می‌بوسید». (صحیح بخاری، ج ۲، ص ۱۶۰ ) بر همین مبناست که کلیه مسلمین جهان هنگام زیارت خانه خدا برای لمس کردن و بوسیدن حجرالاسود مدت‌ها به صف می‌ایستند.

باید توجه داشت بوسیدن قبور ائمه(ع) از روی «محبت» است نه از روی «عبودیت»، شاید به همین دلیل باشد که زیارت‌کنندگان معصومین(ع) علاوه بر عرض ارادت نسبت به ایشان، با بوسه‌باران زیارتگاه آن بزرگواران آرامش می­یابند و تبرک می­جویند.

سخن آخر

به خاطر داشته باشیم بوسیدن در و دیوار اماکن متبرکه به منظور عرض ارادت و تبرک جستن هر چند منعی ندارد اما برخی از زائران هنگام زیارت اصرار بر بوسیدن ضریح متبرک ائمه(ع) دارند. بوسیدن ضریح جز آنکه نشانه عشق، ادب و احترام است، معنی دیگری ندارد بنابراین اگر حرم شلوغ باشد برای نشان دادن عشق، محبت و احترام، احتراز از بوسیدن بهتر است و این به معنی آن نیست که بخشی از اعمال و آداب زیارت انجام نشده و زیارتتان ناتمام مانده بلکه رعایت احوال دیگر زائران به عمل صواب نزدیک‌تر است.

خبرنگار: آزاده خلیلی